اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران

اهمیت روانشناسی در بازار سرمایه

همیشه برای وارد شدن به بازار سهام شنیده ایم که باید تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی بلد باشیم. اخبار سیاسی و اقتصادی و همچنین اخبار مربط به هر سهم را در سایت کدال دنبال کنیم. ولی هیچ کدام به اهمیت روانشناسی در بورس و بازار اشاره نکرده اند و حتی در دروس کارشناسی ارشد مدیریت مالی، جای این مهم خالی است!

چرا روانشناسی این حداهمیت دارد؟

در مدیریت مالی، بحثی داریم به نام ارزش ذاتی هر سهم، در صورتی که تمام اطلاعات مربوط در قیمت سهم منعکس شده باشد قیمت بازار و قیمت ذاتی برابر خواهد شد و این یعنی بازار کارآ…

آیا بازار کارآست؟

پاسخ مسلما خیر است.البته این باعث نمی شود که تنها بازار سرمایه ای مثل کشور ما به روانشناسی بازار نیاز داشته باشد،کمااینکه این بحث در کشورهای توسعه یافته و وال استریت آغاز شده و پژوهش های مهمی در این زمینه انجام شده است.

البته مواردی مثل صف، در بورس تهران، فقط به چشم می خورد که این نشان دهنده تصمیم گیری احساساتی و به اصطلاح تحت تاثیر جو بازار قرار گرفتن است.بنابراین بسیار مهم است که معامله گر و تحلیلگر در بورس به احساسات خود مسلط باشد و نگذارد که احساسات بر عقلانیت غلبه کند.

ارزش ذاتی

این شیوه معامله وارن بافت یکی از ثروتمندترین افراد در بازار سرمایه است.با این روش می توان هنگامی که جو بازار منفی است و افراد سعی می کنند سهام خود را فروخته و از بازار خارج شوند سهام کمتر از ارزش ذاتی خرید و وقتی قیمت آن افزایش پیدا کرد آن را فروخت.

ولی مالی رفتاری نشان می دهد اکثر سرمایه گذاران بدون توجه به این موضوع معتقدند اگردر دوره نزول بازار هستند اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران این روند ادامه پیدا خواهد کرد. که این رفتار نشات گرفته از نظریه ای است که نشان می دهد میزان نارضایتی ناشی از زیان، خیلی بیشتر از رضایت ناشی از سود است.

همچنین این امر باعث می شود که سرمایه گذاران سهام سودده را خیلی زودتر از سهام زیان ده بفروشند. زیرا میترسند سود خود را از دست بدهند.مهم ترین احساسات و نیروهای روانی در معامله و تحلیل، ترس و طمع هستند. حتی در بازارهای توسعه اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران یافته نیز نه تنها سرمایه گذاران کم تجربه ،بلکه تحلیل گران حرفه ای و مدیر عامل شرکت ها نیز هر یک به نحوی تحت تاثیر عوامل روانشناختی قرار می گیرند .چرا که پدیده های رفتاری عمدتا ریشه در نیروهای روانی دارد که در میان تمامی انسان ها صرف نظر از موقعیت شغلی ثابت است.

اهمیت این نیروها به قدری است که بسیاری از محققان برای کمی کردن آن تلاش کرده اند. شاخص sentimental index و investor confidence index از این نمونه هستند. پس در گام اول برای اضافه کردن دانش روانشناسی بورس به آموخته هایتان عادت کنید . توصیه پذیر نباشید. برای خرید هر سهم راجع به آن تحیق کنید و در نهایت با عقلانیت تصمیم بگیرید.دلیل های خودتان را داشته باشید فقط به صرف اینکه بازار اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران در حال خرید یا فروش است با بازار هم جهت نشوید.شاید لازم باشد گاهی خلاف جهت رودخانه شنا کنید!

اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران

غالبا افراد زیادی در بازار فارکس وجود دارند که به رغم استفاده از تکنیکهای صحیح در جهت انجام معاملات خود، کارنامه موفقی در پایان سال از خود بجای نمی گذارند و یا حتی پس از ضررهای متوالی دچار آسیب های شدید روحی و فکری می گردند. کلید این معما را می توان در شناخت و از همه مهمتر، اجرای قوانین بدیهی روانشناسی معامله دانست. از اینروقصد داریم تا مفصلا به توضیح در رابطه با روانشناسی حاکم بر بازار، معاملات و از همه مهمتر روانشناسی حالات شخص معامله گر در مواجهه با ضررهای احتمالی و راهکارهای عملی در این رابطه بپردازیم.

چه عواملی باعث ایجاد تغييرات در نرخ ارز یک کشور در مقابل ارزهای دیگر می گردد ؟

شاید جواب، عرضه و تقاضای موجود در بازار برای آن ارز خاص باشد. اما پاسخ این سوال به زبان فاندامنتال عبارتست از : نوع تمایلات و احساس معامله گران در مورد آن ارز خاص، البته مسئله مهمتر آنست که، چه عواملی باعث تحت تاثیر قرار گرفتن این احساسات در نزد معامله گران می گردد ؟ و اصولا این احساسات منجر به ایجاد چه نوع نوساناتی در بازار خواهد شد ؟

از دو مکتب تحليل فنى ( technical analysis ) و بنیادگرایی ( fundamental analysis )، می توان برای انجام معامله صحیح و بموقع در بازار استفاده نمود که در این بین نیز، مکتب تحلیلی تکنیکال از طرفداران بیشتری در سطح دنیا برخوردار است. علاوه بر این، استفاده از اندیکاتورهای تکنیکال، روشی مطمئنتر برای انجام معاملات خواهد بود چرا که تمامی معامله گران در سرتاسر دنیا از نمودارها ( charts ) و اندیکاتورهای استاندارد و مشابه برای پیش بینی روند قیمت هر ارز در مقابل ارز دوم استفاده می کنند که باعث ایجاد نوعی اتفاق نظر نسبی در مورد روند و در نتیجه انجام معاملاتی شبیه به هم در سرتاسر دنیا می گردد.

بطور مثال : چنانچه در یکی از اندیکاتورها مانند MACD و یا MA شاهد ایجاد خرید ( buy ) در جفت GBP / USD باشیم، همانند ما بسیاری دیگر نیز این سیگنال را مشاهده و بر اساس آن اقدام به خرید خواهند کرد. که بعلت این تقاضای بالا، نرخ پوند افزایش خواهد داشت و مانند این حالت نیز تمایل اکثر معامله گران در سطح دنیا به حفظ قیمت پایینتر از خط resistance می باشد چون این خط نیز تقریبا در یک نرخ رسم می شود. با این وجود اعلام یک خبر نابهنگام اقتصادی یا سیاسی می تواند تمامی پیش بینی ها در این رابطه را بی اثر کند

نکته دیگر آنکه بازار اغلب حتی قبل از اینکه یک شاخص مهم اقتصادی منتشر گردد، از خود واکنش نشان می دهد که این دقیقا به علت تصمیم گیری و معامله بیش از موعد بسیاری از معامله گران کوتاه مدت و میان مدت بر اساس پیش بینی های خود می باشد. اما بدنبال انتشار اخبار مربوط به شاخص، ممکن است آمار اعلام شده موافق و یا مخالف آنچه پیش بینی شده است باشد. در این حالت، شاهد تصحیح روند حرکت بازار بسمت خبر اعلام شده خواهیم بود

همیشه مواظب تیکهای خطرناکی باشید که قبل از آغاز روند اصلی، در پی انجام معاملات پیش از موعد و برگشت قیمت به علت بسته شدن آن معاملات در حال سود آنها، بوجود می آید. چون براحتی می تواند باعث فعال شدن یک یا هر دو سفارشات ( entry orders ) شما در بازار گردد. برای حل اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران این مشکل بایستی دقیقا اندکی قبل از اعلام شاخص، نسبت به نهایی کردن سفارشات اقدام کنید.

با توجه به اختلاف بسیاری از معامله گران در سطح دنیا بر سر استفاده از یکی از روشهای تحلیل برای انجام معاملات خود (هر چند که اکثر معامله گران از نوع تکنیکال می باشند )بایستی به این نکته توجه کنید که هرچند معامله گری از نوع تکنیکال هستید، اما عدم اطلاع از مفاهيم تحليل فاندامنتال، می تواند ضررهای ناگهانی و اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران بزرگی را به شما تحمیل کند. بطوریکه معمولا اکثر نوسانات شديد لحظه ای و طولانی مدت در این بازار ناشی از اعلام اخبار اقتصادی و سیاسی می باشد بنابرین پیشنهاد می گردد تا همیشه در هنگام معامله از یک سرویس خبری Online مانند خبر گزاری تلویزیونی Bloomberg و یا سایت اینترنتی خبرگزاری رویتر، بصورت مداوم استفاده کنید. زیرا کوچکترین خبرهایی در رابطه با بمب گذاریها و اعمال تروریستی در مراکز مهم جهان می تواند به نوسانات بسیار بزرگ بر خلاف آنچه شما در اندیکاتورهای خود می بینید، منجر شود.

و نکته دیگر آنکه در کسب اطلاع از خبرگزاری ها، به شایعات منتشره در خبرگزاریها توجه کنید. بعضی اوقات برخی از گروههای مالی و شرکتها برای بسته شدن معاملات بزرگان در نرخی بهتر ( در بازار Future ، اقدام به انتشار اخباری اغراق آمیز و با به کار بردن تکنیکهای روانی می کنند تا به اهداف کوتاه مدت مالی خود برسند که طبیعتا نمی تواند مبنای صحیحی برای معامله کردن توسط معامله گران دیگر باشد

این را به خاطر داشته باشید که بازار تنها به اخبار واقعی در رابطه با او ضاع مالی دولتها و شرکتها عکس العمل شدیدی نشان خواهد داد که البته پس از مدتی نیز روندهای ایجاد شده در پی اعلام این اخبار به روند منظم رفت و برگشتی تبدیل می شود. ( حرکت قیمت بین خطوط Support و resistance )

روانشناسی بازار چیست و چطور در سرمایه گذاری تاثیر می گذارد؟

برداشت مردم از بازار، مستقیما بر روند قیمت‌گذاری سهام تأثیر می‌گذارد. روانشناسی بازار یا همان Market Psychology احساسی کلی در بین فعالان بازار است که آنها را وادار به خرید یا فروش می‌کند. به همین دلیل، ما همواره با دو نوع روند کلی مواجه هستیم. یک ‌روند صعودی با احساس و انتظارات مثبت که با خوش‌بینی و امیدواری همراه است؛ در مقابل، روند نزولی که با احساس و انتظارات بدبینانه، با اضطراب و ترس ارتباط دارد. در این متن قصد داریم روانشناسی بازار را مورد مطالعه قرار دهیم و بدانیم که این مسئله چطور در سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارد.

روانشناسی بازار چیست؟

همان‌طور که گفتیم، روانشناسی بازار به رفتارهای غالب و احساسات جمع شرکت‌کنندگان بازار در هر برهه از زمان، اشاره دارد. این اصطلاح اغلب توسط رسانه‌های مالی و تحلیل‌گران برای توضیح حرکت بازار استفاده می‌شود. به بیان دیگر، روانشناسی بازار رفتار کلی یک بازار را بر اساس عوامل عاطفی و شناختی در شبکه توصیف می‌کند و نباید آن را با روانشناسی معامله‌گری (trader psychology) اشتباه گرفت. روانشناسی معامله‌گری به همین عوامل اشاره دارد اما فقط یک فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع، روانشناسی معامله‌گری جنبه‌های مختلفی از شخصیت و رفتارهای فرد را نشان می‌دهد که بر اعمال معاملاتی او، تأثیر می‌گذارند.

درک بیشتر روانشناسی بازار

روانشناسی بازار به‌عنوان یک نیروی قدرتمند در نظر گرفته می‌شود و ممکن است با اصول یا رویدادهای خاصی توجیه شود. به‌عنوان ‌مثال، اگر سرمایه‌گذاران اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران به‌طور ناگهانی اعتماد خود به ‌سلامتی اقتصاد را از دست بدهند و تصمیم بگیرند که از خرید سهام عقب‌نشینی کنند، شاخص‌هایی که قیمت‌های کلی بازار را دنبال می‌کنند، سقوط خواهند کرد.

طمع، ترس، انتظارات بیش از حد و شرایط شاخص بورس همه عواملی هستند که در روانشناسی کلی بازار نقش مهمی دارند. تاثیر این حالات ذهنی در «ایجاد خطر» و «ریسک‌کردن» به‌صورت دوره‌ای، یا به ‌عبارت ‌دیگر، دوره‌های رونق و سقوط در بازارهای مالی، کاملا مستند است.

چرا روانشناسی بازار اهمیت دارد؟

ماهیت روانشناسی بازار نشان می‌دهد که هر روند معینی، ممکن است بیش از سود یا زیان اساسی در ارزش سهام، نشانگر احساسات در بازار باشد. در کنار این مسئله، ما با توجه‌ به روانشناسی بازار، می‌توانیم شناختی از خودمان به‌عنوان یک سرمایه‌گذار نیز به‌دست آوریم. در اینجا خواهیم دانست که ما مدیریت سرمایه خود را به‌درستی انجام می‌دهیم یا یک سرمایه‌گذار احساسی هستیم.

عوامل مهم در پیش بینی روانشناسی بازار سرمایه

برای پیش‌بینی درست روانشناسی بازار، باید توجه زیادی به رفتار معامله‌گران داشته باشیم. مهم است که بدانیم افراد با خوش‌بینی به تابلوهای بورس نگاه می‌کنند یا بدبینی در احساس آنها موج می‌زند. البته هر دو این احساسات در حالت افراطی، سبب زیان افراد خواهد شد. خوش‌بینی زیاد، حرص و طمع فراوان برای افراد به ارمغان آورده و ناامیدی و یأس نیز به عکس‌العمل‌های هیجانی منجر خواهد شد.

از طرفی، شاخص بورس نیز تأثیر قابل ‌توجهی بر این رفتارها دارد. زمانی که شاخص‌ها به‌شدت سقوط کرده، اعداد منفی و قرمز رنگ را نشان بدهند، افراد با دید منفی برنامه‌ریزی خواهند کرد که غالبا به خرید و فروش‌های سریع و هیجانی ختم می‌شود. بدیهی است که زمان مثبت بودن شاخص بورس و نمایان شدن رنگ‌های سبز، این داستان برعکس پیش خواهد رفت. به همین خاطر، مهم است که با داشتن یک استراتژی مشخص و برنامه‌ریزی‌شده، پیش‌بینی خود را بهبود بخشیم.

تأثیر تحقیقات روانشناسی بازار برای سرمایه‌گذاری

مطالعات زیادی در مورد تأثیر روانشناسی بازار بر عملکرد و بازده سرمایه‌گذاری انجام شده است. در این میان، نظرات اقتصاددان آموس توورسکی و روان‌شناس برنده جایزه نوبل، دانیل کانمن، بسیار مهم بوده است. آن ها اولین کسانی بودند که نظریه «بازار متداول و کارآمد» را به چالش کشیدند. آن ها این تصور را که انسان در بازارهای مالی همیشه بر اساس اطلاعات عمومی و مربوط به قیمت‌ها تصمیم منطقی می‌گیرد، قبول نکردند.

آن ها با رد این مفهوم، پیش‌گام حوزه اقتصاد رفتاری شدند. نظریه‌ها و مطالعات آن ها بر شناسایی خطاهای سیستماتیک در تصمیم‌گیری انسان متمرکز است که ناشی از سوگیری‌های شناختی مانند ترسِ ازدست‌دادن، تعصبات بیش از حد و ترس از عملکرد اشتباه است. کار آن ها به‌طور گسترده‌ای مورد پذیرش قرار گرفته و برای استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، تجارت و مدیریت پرتفوی به‌کار رفته است.

روانشناسی بازار بورس

سرمایه‌گذاری در بازار بورس، یک تجارت پرریسک و اغلب، با پاداش بالا است. در حالی‌ که اکثر سرمایه‌گذاران کوچک این فرصت را در بازارهای سهام از دست می‌دهند، درصد کمی از سرمایه‌گذاران موفق به ایجاد ثروت گسترده از بازارهای سهام شده‌اند. مشکل چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم، نکته کلیدی در اینجا توجه به روانشناسی بازار بورس و رفتارشناسی سرمایه‌گذاران بورس است. توجه به روانشناسی این دو مسئله، مطالعه ذهن، نحوه عملکرد بازار و چگونگی تأثیر آن بر رفتار افراد را مورد توجه قرار داده است. بررسی روانشناسی این دو مهم، قسمت بزرگی از سرمایه‌گذاری در بورس سهام را تشکیل داده و اگر به‌خوبی درک شود، می‌تواند به جلوگیری از عقب‌ماندگی‌های مالی کمک کند.

در این بین، توجه به امور مالی رفتاری و ثبت علمی رفتارهای انسانی، توانسته است شکاف بین تئوری و عمل را در روانشناسی بازار بورس، از بین ببرد. در اصل، برای ورود و سرمایه‌گذاری در بازار بورس، تنها تکیه بر این اصطلاح که «برندگان متفاوت فکر می‌کنند» کافی نیست. اگر بدون دانش کافی از این اصل، خود را در وضعیتی قرار دهید که آینده‌تان را به خطر بیندازد، روزهای سختی پیش رو خواهید داشت. به همین دلیل است که تیم تخصصی دانشکده بورس با برگزاری دوره های آموزشی بورس، آماده خدمت‌رسانی به علاقه‌مندان این زمینه است.

چند نمونه از رفتارهای سرمایه‌گذاران در بازار بورس

از آنجایی ‌که روانشناسی رفتار سرمایه‌گذاران، با روانشناسی بازار بورس در هم‌ تنیده است، لازم دانستیم با مرور چند نمونه از آن ها، شما را با این محیط بیشتر آشنا کنیم.

سرمایه‌گذاران فعال

سرمایه‌گذاران فعال بازار سهام از استراتژی سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند که شامل خرید و فروش مداوم است. آن ها معمولا روندهای بلندمدت را کنار گذاشته و بر سودهای کوتاه‌مدت تمرکز می‌کنند.

سرمایه‌گذاران منفعل

سرمایه‌گذاران منفعل بورس برای مدت طولانی از استراتژی خرید و نگهداری استفاده می‌کنند و به دنبال سود بردن از تغییرات کوتاه‌مدت یا زمان‌بندی خاص در بازار نیستند.

سرمایه‌گذاران احساسی

سرمایه‌گذاران احساسی را در هر دو دسته قبلی می‌توان دید. این افراد، همواره در پی اخبارهای مربوط به سهام هستند و حتی با کوچک‌ترین خبرهای منفی، واکنش‌های لحظه‌ای و سریعی دارند. در برخی موارد حتی از بررسی قیمت سهام ترس دارند یا با سودی که هنوز تحقق نیافته، خوشحال می‌شوند. این افراد معمولا سرمایه‌گذاری مناسبی در بازار بورس ندارند.

سه کتاب روانشناسی بازار

کتاب معامله گر منضبط نوشته مارک داگلاس

نویسنده در این کتاب معتقد است که 80 درصد پیروزی ما در معاملات ریشه در مسائل روانی داشته و تنها 20 درصد آن مربوط به تحلیل‌های تکنیکال و فنی است.

کتاب جادوگران بازار نوین

کتاب متشکل از سخنان افرادی است که به‌طور فعال در بازار سرمایه کار می‌کنند و به‌طور مشترک، اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران مهارت و انضباط را لازمه موفقیت در بازار سهام می‌دانند.

کتاب چرا می برید؟ چرا می بازید؟

نویسنده کتاب، fred C kelly، بر این باور است که برای موفقیت باید برخلاف جهت بازار حرکت کرد. او این ادعا را در 8 بخش مختلف توضیح داده است.

در نهایت، روانشناسی بازار، تأثیر مستقیمی در سرمایه‌گذاری افراد در بازار بورس و سهام داشته و خواهد داشت. ازاین‌رو، با داشتن دانش کافی در مورد اینکه روانشناسی بازار چیست، خواندن چند اهمیت روان شناسی معاملات در بورس ایران کتاب روانشناسی بازار و استفاده از دوره‌های آموزشی بورس، مانند دوره تحلیل تکنیکال و دوره تحلیل بنیادی، می‌توانید بهترین تصمیم ها را در معاملات خود بگیرید.