تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار
تفاوت بورس و فرا بورس با زبان ساده
تفاوت بورس و فرا بورس را می دانید؟ اگر شما هم علاقه مند به آشنایی با بورس و فرابورس و فرق بورس با فرابورس هستید، این مطلب برای شما بسیار مفید خواهد بود. چند دقیقه وقت بگذارید و آن را کامل مطالعه کنید. ابتدا بورس و فرابورس تعریف شده اند سپس تفاوت بین بورس فرابورس به زبان ساده توضیح داده شده است. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی می توانید از وکیل بورس وکیل پرس کمک بگیرید.
همانطور که می دانیم به بازارهای مانند بازار فارکس، بازار اوراق بهادار، اوراق عرضه، بازار سهام و بازار مشتقات که در آن‌ها اوراق بهادار معامله می شود، بازار مالی می گویند. بازارهای مالی نقش بسیار مهمی در اقتصاد تمام کشورها دارند. اکثر بازارهای مالی دنیا به ویژه بازار سهام، معاملات خود را با استفاده از بورس انجام می دهند.
بازارهای مالی با ساختار سازمانی و اقتصادی ویژه خود نقش زیادی در قیمت گذاری دارند. بورس مکانی است که در آن‌ها فروشندگان و خریداران یا به بیانی دیگر افراد تولید کننده و مصرف کننده با یکدیگر به معامله می پردازند. همه افرادی که پا به عرصه سرمایه گذاری در بازارهای مالی می‌گذارند، محال است که با عبارت هایی مانند بورس و فرابورس مواجه نشوند.
با توجه به اوضاع اقتصادی ایران، در سال‌های اخیر سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار به یکی از بهترین راه‌های کسب سود تبدیل شده است. علاوه بر بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس نیز وجود دارد. وقتی فردی می‌خواهد سهام بخرد، جلوی بعضی از سهم‌ها نماد سهام فرابورس و جلو برخی دیگر سهام بورس نوشته می‌شود. در این مقاله قصد داریم ابتدا بورس و فرابورس را توضیح دهیم و سپس به تفاوت بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس چیست؟
برای آشنایی با تفاوت بورس و فرابورس ابتدا لازم است تعریفی از بورس بدانید. بازاری که در آن دارایی ها مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس نامیده می‌شود. این بازار شامل سه دسته بازار بورس ارز، بازار بورس کالا و بازار بورس اوراق بهادار است. در بازار ارز پول‌های خارجی مانند دلار و یورو را معامله می‌کنند که البته این بازار در ایران فعالیتی تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار ندارد.
در بورس کالا، کالاهایی معین و مواد اولیه‌ای مانند فلزات، محصولات کشاورزی، نفت و غیره معامله می‌شوند. در بورس اوراق بهادار اوراق مشارکت و سهام شرکت ها و غیره را معامله می کنند. در بورس اوراق بهادار منافع سرمایه پذیران و سرمایه‌گذاران حفظ می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس به مطلب بورس چیست؟ مراجعه کنید.
فرابورس چیست؟
همه شرکت ها اجازه ورود به بازار بورس را ندارد زیرا ساختارها و قوانین موجود در بورس این اجازه را به تمام شرکت‌ها نمی‌دهد. فرابورس موظف است که شرکت هایی را که به فعالیت در بازار سرمایه علاقه دارند و هنوز موفق به کسب شرایط ورود به بورس نشده‌اند را سازماندهی کند.
در بازار فرابورس ( OTC) سهام و اوراق بهادار شرکت ها طبق شرایط و قوانین ساده‌تر و بدون نظارت هیچ تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار نهادی به طور مستقیم بین طرفین معامله می شوند. شرکت فرابورس با گرفتن مجوز شورای عالی بورس و زیر نظر سازمان عالی بورس اوراق بهادر فعالیت می کند. یکی از مزایای بازار فرابورس تنوع بیشتر و راحت بودن آن است. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال به ادامه مطلب توجه کنید.
تفاوت‌های بین بورس و فرابورس
همانطور که اشاره کردیم بورس و فرابورس تفاوت‌های زیادی دارند. در این بخش از مقاله قصد توضیح فرق بورس و فرابورس را داریم.
- اولین تفاوت بورس با فرابورس این است که در بازار بورس یک مکان خاص وجود دارد که افراد برای انجام معامله در آنجا به صورت فیزیکی دور هم جمع می‌شوند. اما در فرابورس چنین مکانی برای جمع شدن معامله گران وجود ندارد.
- دومین تفاوت بورس و فرابورس در بخش قوانین می‌باشد. قوانین وضع شده در بازار بورس ویژه هستند و طبق استانداردهای خاصی اجرا می‌شوند. اما قوانین فرابورس طبق توافق طرفین بوده و نسبت به قوانین بورس انعطاف‌پذیرتر و راحت تر می باشند.
- سومین فرق بین بورس و فرابورس این است که معاملات بازار بورس ریسک کمتری دارند و قیمت‌ها شفاف‌تر هستند. اما در بازار فرابورس به دلیل انجام معاملات با توافق طرفین، خبری از شفافیت قیمت و کاهش ریسک وجود ندارد.
- چهارمین تفاوت بورس با فرابورس میزان ساعت کاری می‌باشد. روش معامله در فرابورس و بورس تفاوت زیادی با هم ندارند. درست مانند خرید و فروش سهام در بورس می‌توانید سهام شرکت‌ها در فرابورس را نیز معامله کنید. ساعات کاری بازار بورس از نه صبح شروع شده و تاتا دوازده و نیم ظهر ادامه دارد. اما ساعات کاری در فرابورس انعطاف بیشتری نسبت به ساعات کاری بورس دارد. انجام معاملات در فرابورس به صورت 24 ساعته انجام می‌شود زیرا سطع امکانات الکترونیکی در فرابورس بیشتر است. این موضوع یکی از مزایای مهم فرابورس به شمار می‌رود.
- پنجمین تفاوت بورس و فرابورس در بخش بازار می‌باشد. بورس دارای دو بازار اول و دوم می‌باشد. اما بازارهای فرابورس شامل پنج بازار به نام‌های بازار اول، دوم، سوم یا عرضه، بازار پایه و بازار ابزارهای نوین مالی می‌باشد. در بازار اول فرابورس سهام واحدهای صندوق سرمایه گذاری و شرکت‌ها معامله می‌شوند. در بازار دوم فرابورس فقط سهام شرکت‌های سهامی عام مانند شرکت‌های تازه تاسیس وجود دارد. در بازار پایه نیز اوراق بهادار عرضه یا نقل و انتقال داده می‌شوند.
یکی دیگر از تفاوت‌های بین بورس و فرابورس روند پذیرش شرکت‌ها می‌باشد. پذیرش شرکت‌ها در بورس سخت‌تر از فرابورس است. شرایطی مثل حداقل سهام شناور، حداقل سرمایه، حداقل سابقه فعالیت شرکت، حقوق صاحبان سهام نسبت به سودآوری و دارایی‌ها، زیان انباشته و غیره در فرابورس معیارهای راحت‌تری نسبت به بورس دارند.
بازار فرابورس در ایران با جایگاهی خاص و ساختاری قانونی همانند بورس ایجاد شده است تا با شرایط پذیرشی راحت‌تر، باعث گسترش حوزه بازار سرمایه کشور شوند. فرابورس موظف است که بخشی از بازار سرمایه را که هنوز شرایط ورود به بورس را ندارند، سامان داده و هدایت کند تا تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار با سرعت بیشتری وارد بازار شوند.
نبود حجم مبنا در فرابورس و کارمزر کمتر آن نسبت به بورس باعث شده که معاملات در بازار فرابورس ایران به راحتی انجام شوند و نقد شوندگی بالاتری داشته باشند. صف خرید و فروش سهام در فرابورس برخلاف بورس زیاد طولانی نیست.
فرق بین بورس و فرابورس به زبان ساده این است که تنوع شرایط پذیرش شرکت‌ها و رویه‌های پذیرش آن‌ها طوریست که شرکت‌ها در کوتاه‌ترین زمان و با احراز کمترین شرایط می‌توانند وارد بازار سرمایه گذاری شده و از تمام مزایا و امکانات شرکت‌های پذیرفته شده در اوراق بهادار بهر‌ه‌مند شوند.
در این مقاله تلاش کردیم فرق بورس با فرابورس را توضیح دهیم. با مقایسه تفاوت‌های بین بورس و فرابورس می‌توان به مزایا و معایب هر یک پی برد. امیدواریم مطالب ارائه شده در این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
بورس کالا
اوراق اختیار معامله به این دلیل که به معامله گر حق انتخاب می‌دهد، می‌تواند یکی از گزینه‌های جذاب بازار سرمایه باشد. شاید ملموس‌ترین مثال برای اوراق اختیار معامله همان پیش پرداخت‌ها باشد. فرض کنید قصد دارید برای تعطیلات نوروز یک هفته را تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار در هتل دلخواه‌تان بگذرانید. اگر از قبل برای یکی از اتاق‌ها پیش پرداخت […]
بازار مشتقه شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله است. در قرارداد آتی دو تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار طرف معامله تعهد می‌کنند که کالایی را در زمانی مشخص در آینده معامله کنند اما در قرارداد اختیار، اوراق اختیار خرید یا فروش خریداری می‌شوند و خریدار این اختیار را دارد که از آن استفاده کند یا نکند. در ادامه نحوه خرید […]
در پیمان آتی یا forward contract دو طرف معامله توافق می‌کنند که یک دارایی با ویژگی‌های مشخص را با قیمتی مشخص در زمانی مشخص در آینده مبادله کنند. در نگاه اول شاید پیمان آتی شبیه به قراردادهای آتی به نظر بیاید اما در حقیقت این گونه نیست. این دو قرارداد اگرچه در نام و ویژگی‌هایی […]
اگر در بورس اوراق بهادار فعالیت داشته باشید، احتمالا نام بازار بورس کالا یا سهام کالا هم به گوش شما خورده است و حتما این سوال برای شما به وجود آمده که منظور از بورس کالا چیست و در بورس کالا چه چیزهایی معامله می‌شود؟ اگر علاقه‌مند به آشنایی بیشتر با این بازار کمتر شناخته […]
پس از شناخت بازار بورس کالا در مقاله قبلی، حالا نوبت به این رسیده است که کمی بیشتر با این مزایا و معایب بورس کالا آشنا شویم.هر چند که در همان مطلب و در کنار دیگر اطلاعات ذکر شده، معایب و مزایای این بازار شمارش کردیم اما از آن جایی که بحث محدودیت‌ها و امتیازات […]
در این مقاله با انواع ابزارهای معاملاتی بورس کالا آشنا می‌شویم. با توجه به استقبال چشمگیر مردم از بازار سهام و اوراق بهادار در این سال ها، بازار بورس کالا را می توان عضو منزوی بازار سرمایه دانست. بورس کالا در کنار بورس اوراق بهادار، فرابورس و بورس انرژی، بازار سرمایه را تشکیل می دهد. […]
پس از آشنایی با بورس کالا و مزایای آن حالا نوبت به آن رسیده تا با نحوه ورود به بورس کالا و دریافت کد بورسی آتی، در این بازار آشنا شویم. در بازار بورس کالا برای این که بتوانیم به معاملات دسترسی داشته باشیم، باید ابتدا کد معاملاتی خود را دریافت کنیم. کد معاملاتی، کد […]
در خصوص بازار بورس کالا، تا اینجا با نحوه دریافت کد بورسی و انجام معاملات در هر زیربازار آشنا شدیم. در این مقاله می‌خواهیم با ماهیت قراردادهای آتی آشنا شویم. این که قراردادهای آتی چه هستند؟ چگونه کار می‌کنند؟ شرایط معاملات چیست؟ تفاوت قراردادهای آتی با پیمان آتی چیست؟ و هر موضوع دیگری که به […]
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
بازارهای مالی بسترهایی هستند که امکان داد و ستد اوراق بهادار را فراهم کنند، اما هر کدام از بازارهای مالی قواعد و قوانین خاص خودشان را دارند که امکان معامله دسته مشخصی از اوراق بهادار را فراهم می‌کنند. برای نمونه در ایران بورس کالا و سازمان بورس و سازمان فرابورس داریم که در هر کدام از آن‌ها اوراق خاصی خرید و فروش می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم ببینیم بورس و فرابورس چه فرقی با هم دارند.
برای درک بهتر تفاوت بورس و فرابورس باید قبل از هر چیز به سازوکار بازارهای مالی توجه کنیم؛
به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته می‌شود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف می‌زنیم باید حواس‌مان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله می‌شود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
سازمان بورس چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران موسسه‌ای غیردولتی است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. پیش از سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان دیگری به نام «سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران» وظیفه ایجاد بستر برای معاملات اوراق بهادار در ایران را به عهده داشت. در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» تصویب کرد که بر مبنای آن ۴ بورس تشکیل شد که در مجموع عملیات اجرایی بورس‌ها را به عهده گرفتند. این چهار بورس از این قرارند:
- بورس اوراق بهادار تهران
- فرابورس ایران
- بورس انرژی ایران
بر مبنای همین قانون، نظارت بر عملیات این بورس‌ها هم به عهده سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.
نکته: همه این چهار شرکت سهامی عام هستند و سهام‌شان در بورس عرضه شده است. هر کسی که کد بورسی داشته باشد و در بازار بورس فعالیت کند می‌تواند اگر دوست داشته باشد بخشی از سهام این شرکت‌ها را بخرد.
فرابورس چیست؟
اکنون که با ساختار بورس‌های ایران را خلاصه‌وار مرور کردیم، بحث «فرابورس» را هم می‌توانیم بهتر درک کنیم. «فرابورس ایران» شرکت مستقلی است که زیر نظر «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت می‌کند.
اما حالا که بورس داریم، چه دلیلی دارد که فرابورس هم داشته باشیم؟ نکته اینجاست که قوانین و نحوه فعالیت سازمان بورس به نحوی است که شرکت‌های خاصی می‌توانند در آن عرضه شوند و بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط که شرایط حضور در بورس را ندارند، نمی‌توانند سهام‌شان را از طریق سازمان بورس عرضه کنند و از این طریق تامین مالی داشته باشند. دلیل وجودی فرابورس این است که همین خلاء را پر کند و به آن دسته از شرکت‌هایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را بدهد که سهام‌شان به شکل عمومی عرضه شود و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بتوانند سهام این دسته از شرکت‌ها را خرید و فروش کنند.
آیا ممکن است سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود؟
بله، این امکان وجود دارد. بعضی از شرکت‌ها که سهام‌شان در فرابورس عرضه شده است و معامله می‌شود، ممکن است به مرور زمان شرایط حضور در بورس را به دست بیاورند. سهام این شرکت‌ها پس از گذراندن مراحل قانونی از فرابورس به بورس منتقل می‌شود.
نکته: اگر سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود، لازم نیست سهامداران آن کار خاصی انجام بدهند و آن‌ها مانند قبل سهامداران شرکت خواهند بود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که می‌شود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
به‌طور کلی پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که می‌توان آن را به‌نوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکت‌هایی معامله می‌شود که روند انتشار اطلاعات‌شان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکت‌های فرابورسی تغییر کند و این شرکت‌ها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
خوب است این نکته‌ها را درمورد تفاوت بورس و فرابورس گوشه ذهن‌مان تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار داشته باشیم:
- از آنجا که شرایط پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس ساده‌تر است، مدتی هم که طول می‌کشد تا سهام شرکتی در فرابورس پذیرفته شود، معمولا کوتاه‌تر از مدت لازم برای پذیرش در بورس است.
- سهام شرکت‌هایی که در بورس معامله می‌شوند، استانداردهای لازم برای حضور در بورس را دارند و در نتیجه ریسک خریدشان در مقایسه با شرکت‌های فرابورسی کمتر است.
- کارمزدی که معامله‌گران برای خرید و فروش نمادهای بورسی می‌پردازند، کمی بیشتر از کارمزد معامله در فرابورس است.
- سهام شرکت‌های حاضر در بورس به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ بازار اول و بازار دوم. وقتی از «بازار اول بورس» یا «بازار دوم بورس» حرف می‌زنیم، در واقع منظورمان همین تقسیم‌بندی است.
- تقسیم‌بندی سهام و دیگر انواع اوراقی که در فرابورس معامله می‌شوند با تقسیم‌بندی بازارها در بورس متفاوت است. بازارهای فرابورس از این قرارند: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)، بازار دارایی فکری، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار ابزار مشتقه.
- بورس مکانی فیزیکی (تالار بورس) دارد که معامله‌گران می‌توانند در آنجا حاضر شوند و معاملات‌شان را انجام بدهند، اما فرابورس چنین مکانی ندارد و تمام معاملاتش آنلاین انجام می‌گیرد.
نکته: وضعیت شفافیت مالی، روند انتشار اطلاعات و نظم برگزاری مجمامعِ شرکت‌های فرابورسی یکسان نیست. به‌طور کلی مالی شرکت‌های بازار اول فرابورس از نظر شفافیت مالی وضعیت نسبتا مناسب‌تری دارند، ولی مثلا شرکت‌های بازار پایه اخبار فعالیت‌های شرکت و اطلاعات مربوط به صورت‌های مالی‌شان را منظم منتشر نمی‌کنند. به همین دلیل است که می‌شود گفت خرید سهام از بازار پایه با بالاترین ریسک همراه خواهد بود.
جدول مقایسه شرایط پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس
همانطور که دیدیم شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس متفاوت است. برای اینکه مختصری از شرایط لازم برای حضور شرکت‌ها در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را مرور کرده باشیم، جدول زیر را ترتیب داده‌ایم:
